Vrasja e fundit e shqiptarit Adriatik Tresa në pronën e tij luksoze në Ekuador zbuloi detaje të veprimtarive të tij të pretenduar kriminale, duke treguar sesi operojnë përfaqësues të dhunshëm të mafieve shqiptare në vendin andean.
Tresa, një shqiptar që jetonte në Ekuador, kishte hetime të hapura për trafik droge në shtetin e Amerikës Latine, siç raportohet nga El Universo. Vrasja e tij ndodhi muaj pas një qëndrimi njëvjeçar të tij në një burg në Ekuador, me akuza të lidhura me armë të paligjshme, një çështje që nuk u gjykua kurrë. Tresa u akuzua gjithashtu për pastrim parash dhe ishte pretenduar se ishte përgjegjës për vrasjen e një fshatari shqiptar dhe një gazetari ekuadorian.
Tresa arriti në Ekuador në fillim të vitit 2010, në një kohë kur kriminelët shqiptarë po bënin sulmet e tyre të para në vend. Që nga ajo kohë, emisarët e këtyre grupeve kanë shumëfishuar marrëveshjet për furnizimin e kokainës ndërmjet furnitorëve kolumbianë dhe mafive të ndryshme evropiane, përveç negocimit të dërgesave të tyre për shpërndarje nga bashkëpunëtorët shqiptarë në të gjithë Evropën.
Shteti i Ekuadorit është pjesë e një tendence të përgjithshme, në të cilën portet e vendit përdoren për të transportuar sasi të mëdha kokainë në Evropë.
Grupet shqiptare në Ekuador sollën me vete markën e tyre të dhunës, e cila përfshin edhe vrasjet e poriositura. Tresa duket se ka qenë viktimë e një prej këtyre “shërbimeve” mafioze. Më 20 nëntor, tre burra me uniformë policie hynë në kompleksin e tij të banimit me porta të sigurisë së lartë, duke pretenduar se kishin një urdhër-kërkimi. Ata e qëlluan Tresën gjashtë herë me një pushkë, sipas El Universo.
Fillimet e mafies shqiptare ne Ekuador
Rënia e komunizmit shqiptar në fillim të viteve 1990, së bashku me homologun e saj sovjetik, solli dy ndryshime të mëdha: një rëndësi të ripërtërirë të tregtisë ndërkufitare dhe fuqizimin meteorik të krimit të organizuar.
Shqiptarët e parë që u përfshinë në trafikun e drogës mbërritën nga Kolumbia rreth dy dekada më parë. Në vitin 2001, ishin tre të kapur në kuadrin e “Operacionit Udhëtim”, një hetim dy-vjeçar transnacional në trafikun detar kolumbian, nga Administrata Anti-Drogë e Shteteve të Bashkuara (DEA), sipas një raporti nga Iniciativa Globale kundër Krimit të Organizuar Transnacional. Po atë vit, autoritetet shqiptare arrestuan gjashtë anëtarë të grupit të parë të njohur të trafikimit në vend, i cili kishte lidhje me kartelin Medellín.
Në atë kohë, megjithatë, grupet mafioze italiane, veçanërisht ‘Ndrangheta’, nga Kalabria, po impononin tashmë kontrollin e tyre mbi tregtinë e kokainës transatlantike, duke i lënë shqiptarët në rolin e ndërmjetësve të izoluar.
Ekuadori shumë shpejt u bë i njohur si një vend tërheqës për shqiptarët dhe mafiet e tjera evropiane për shkak të kufijve të tij porozë, dobësisë së policisë dhe agjencive gjyqësore dhe një ekonomie të dollarizuar me transaksione kryesisht të holla, të cilat ofronin mundësi të shumta për pastrimin e parave brenda mundësive të çdokush. Në këtë vend, kishte gjithashtu porte të ndryshme të tij në Paqësor, nga ku lëndët narkotike mund të transferoheshin në bordin e anijeve me destinacion Evropën.
Në 2008 ose 2009, shqiptari Arbër Çekaj themeloi një firmë eksporti bananeje në Ekuador, të cilën ai e përdori për të fshehur lëndët narkotike në anijet e ngarkesave, sipas një hetimi të përbashkët nga Plani V i Ekuadorit dhe Projekti i Bosnjës për Informacionin mbi Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar OCCRP).
Në maj 2011, drejtori i DEA-s për aktivitete në Ande, Jay Bergman, i tha Reuters se Ekuadori po bëhej toka e narkomanëve të huaj, me këto fjalë: “Kemi raste të krimit të organizuar shqiptar, ukrainas, italian, kinez në Ekuador, të gjithë marrin produktin për ta shpërndarë në vendet e tyre përkatëse ”.
Tresa u shfaq për herë të parë në Ekuador rreth vitit 2011. Gazetari investigativ shqiptar Artan Hoxha i tha portalit të informacionit City Neës Albania se Tresa u largua nga fshati i Baldushkut, vend periferik të kryeqytetit shqiptar Tirana. Megjithëse Tresa nuk kishte rekord penal në Shqipëri, ai ishte dënuar në Britaninë e Madhe. Një raport i Bashkimit Evropian i vitit 2010 mbi rregulloret e vizave me Shqipërinë përmend, pa dhënë datën, kapjen e një bosi shqiptar të krimit të quajtur Adriatik Tresa, si dhe sekuestrimin e një prone që ai kishte nën emrin e tij.
Me të mbërritur në Ekuador, Tresa u vendos si pronari i një dyqani zdrukthtarie dhe një farmacie, sipas informacionit nga shtypi shqiptar. Ai u vendos gjithashtu në një kompleks luksoz në Daule, pak jashtë qytetit portual Guayaquil.
Tresa ra në radarin e autoriteteve në Ekuador kur u arrestua dhe emri i tij u përmend në lidhje me vrasjen e gazetarit Fausto Guido Valdiviezo Moscoso më 2013. Ministri i brendshëm i atëhershëm, José Serrano, tha në një konferencë për shtyp se anëtarët e një bande të trafikut të drogës dhe pastrimit të parave ishin përgjegjës për vrasjen.
Fillimet e mafies shqiptare ne Ekuador
Rënia e komunizmit shqiptar në fillim të viteve 1990, së bashku me homologun e saj sovjetik, solli dy ndryshime të mëdha: një rëndësi të ripërtërirë të tregtisë ndërkufitare dhe fuqizimin meteorik të krimit të organizuar.
Shqiptarët e parë që u përfshinë në trafikun e drogës mbërritën nga Kolumbia rreth dy dekada më parë. Në vitin 2001, ishin tre të kapur në kuadrin e “Operacionit Udhëtim”, një hetim dy-vjeçar transnacional në trafikun detar kolumbian, nga Administrata Anti-Drogë e Shteteve të Bashkuara (DEA), sipas një raporti nga Iniciativa Globale kundër Krimi i Organizuar Transnacional. Po atë vit, autoritetet shqiptare arrestuan gjashtë anëtarë të grupit të parë të njohur të trafikimit në vend, i cili kishte lidhje me kartelin Medellín.
Në atë kohë, megjithatë, grupet mafioze italiane, veçanërisht ‘Ndrangheta, nga Kalabria, po impononin tashmë kontrollin e tyre mbi tregtinë e kokainës transatlantike, duke i lënë shqiptarët në rolin e ndërmjetësve të izoluar.
Ekuadori shumë shpejt u bë i njohur si një vend tërheqës për shqiptarët dhe mafiet e tjera evropiane për shkak të kufijve të tij porozë, dobësisë së policisë dhe agjencive gjyqësore dhe një ekonomie të dollarizuar me transaksione kryesisht të holla, të cilat ofronin mundësi të shumta për pastrimin e parave brenda mundësive të çdokush Kishte gjithashtu porte të ndryshme të tij në Paqësor, nga ku lëndët narkotike mund të transferoheshin në bordin e anijeve me destinacion Evropën.
Në 2008 ose 2009, shqiptari Arbër Çekaj themeloi një firmë eksporti bananeje në Ekuador, të cilën ai e përdori për të fshehur lëndët narkotike në anijet e ngarkesave, sipas një hetimi të përbashkët nga Plani V i Ekuadorit dhe Projekti i Bosnjës për Informacionin mbi Korrupsionin dhe Krimin e Organizuar OCCRP).
Në maj 2011, drejtori i DEA-s për aktivitete në Ande, Jay Bergman, i tha Reuters se Ekuadori po bëhej vazoja e shkrirjes së narkomanëve të huaj, me këto fjalë: “Kemi raste të krimit të organizuar shqiptar, ukrainas, italian, Kinezët në Ekuador, të gjithë marrin produktin e tyre për ta shpërndarë në vendet e tyre përkatëse ”.
Tresa u shfaq për herë të parë në Ekuador rreth vitit 2011. Gazetari investigativ shqiptar Artan Hoxha i tha portalit të informacionit City Neës Albania se Tresa u largua nga qyteti i Baldushk, jashtë kryeqytetit Tirana. Megjithëse Tresa nuk kishte rekord penal në Shqipëri, ai ishte dënuar në Britaninë e Madhe: një raport i Bashkimit Evropian i vitit 2010 mbi rregulloret e vizave me Shqipërinë përmend, pa dhënë datën, kapjen e një bosi shqiptar të krimit të quajtur Adriatik Tresa Sekuestrimi i një prone që ai kishte fituar.
Me të mbërritur në Ekuador, Tresa u vendos si pronari i një dyqani zdrukthtari dhe një farmacie, sipas informacionit nga shtypi shqiptar. Ai u vendos gjithashtu në një kompleks luksoz në Daule, pak jashtë qytetit port Guayaquil.
Tresa ra në radarin e autoriteteve në Ekuador kur u arrestua dhe emri i tij u përmend në lidhje me vrasjen e gazetarit 2013 Fausto Guido Valdiviezo Moscoso. Ministri i brendshëm i atëhershëm, José Serrano, tha në një konferencë për shtyp se anëtarët e një bande të trafikut të drogës dhe pastrimit të parave ishin përgjegjës për vrasjen.
Grupet shqiptare të krimit të organizuar bënë hapa të mëdhenj në Ekuador në 2014 dhe 2015, siç i tha OCCRP-së Mario Pazmiño, ish-drejtori i inteligjencës për ushtrinë në Ekuador. Kjo u dëshmua nga kapja në vitin 2014 e shqiptarit të akuzuar për trafik droge dhe i arratisuri ndërkombëtar Dritan Rexhepi, së bashku me kapjen e 278 kilogramë kokainë në territorin e Ekuadorit.
Në vitin 2015, eksportuesi Arbër Çekaj u akuzua në mungesë për trafikimin e 37 kilogramëve kokainë në një dërgesë bananeje për në Shqipëri, por kjo nuk e ndaloi atë dhe ai bëri disa vizita të tjera në Ekuador dhe eksportoi 137 dërgesa të tjera në të njëjtën rrugë.
Trafiku i kokainës dhe grupet shqiptare
Në vitin 2016, trafikimi drejt vendeve evropiane i kokainës njohu rritje të kërkesës. Megjithëse Ndrangheta e Italisë vazhdoi të dominonte shpërndarjen e kokainës në Evropë, ajo nuk ishte në gjendje të merrte vetëm sasi kaq të mëdha dhe furnizuesit kolumbianë filluan të kërkonin më shumë partnerë, përfshirë grupe shqiptare të pozicionuara mirë.
Një hetim i mëparshëm i Krimit InSight mbi trafikimin e kokainës nga Ekuadori zbuloi se kartelet e Ballkanit po siguronin kokainë nga departamenti i Ekuadorit Sucumbíos pranë kufirit me Kolumbinë. Një aleancë midis grupit kriminal kolumbian La Constru dhe ish-anëtarëve të Forcave Revolucionare të Armatosura të Kolumbisë (FARC) kontrolloi transferimin e narkotikëve në Sucumbíos nga departamenti i kufirit kolumbian i Putumayo, në një model biznesi në të cilin La Constru akuzonte trafikantët ndërkombëtare në varësi të pikës së dorëzimit. Autoritete të tjera lokale kanë raportuar gjithashtu se një ish-komandë e lartë e ish-FARC në Putumay ishte furnizues i “Kartelit Ballkanik” në Ekuador, me katër deri në gjashtë tonë kokainë në muaj.
Nga 160 shqiptarë që hynë në Ekuador në 2018, të paktën 20 mund të jenë trafikantë të drogës, sipas një agjenti kundër narkotikëve të cituar nga Iniciativa Globale Kundër Krimit të Organizuar Transnacional. Krahas turistëve dhe migrantëve të ndershëm shqiptarë, një kontigjent i konsiderueshëm kriminal ka krijuar një enklavë në Ekuador.
Nga ana tjetër, konfiskimet e kokainës në Shqipëri janë rritur. Në 2018, autoritetet bënë zbulimin e tyre më të madh kur zbuluan më shumë se 600 kilogramë droge në një dërgesë bananeje nga Kolumbia. Muaj më vonë, ata më në fund arrestuan atë që dyshohet se koordinonte dërgimin: i njëjti eksportues i frutave, Arbër Çekaj, të cilin autoritetet e kishin dënuar vite më parë.
Por rënia e Cekajt nuk arriti të ndalë rrjedhën e trafikut të drogës. Në maj të vitit 2019, një grup i trafikut të kokainës u shpërbë në provincën bregdetare të El Oro. Më vonë doli se grupi drejtohej nga shqiptarë. Katër muaj më vonë, në portin e Durrësit, në Shqipëri, u zbuluan 137 kg kokainë në kontejnerë nga Ekuadori.
Kohët e fundit, në shtator të vitit 2020, EUROPOL njoftoi çmontimin e “Kompania Bello”, një kartel ndërkombëtar kriminal shqiptar, udhëheqësi i të cilit kishte rezidencën në Ekuador. EUROPOL e përshkroi organizatën si një nga më aktivet në tregtinë e kokainës në Evropë dhe hetimin që çoi në zbulimin e saj si më e madhja në histori në një grup narko shqiptar.
Pothuajse dy dekada pasi trafikantët e parë shqiptarë hynë në skenë, bazuar në datën e vlerësuar të zbulimit të fenomenit në 2001, mafiet shqiptare tani kontrollojnë një pjesë të konsiderueshme të rrjeteve të shpërndarjes me shumicë dhe madje edhe me pakicë në Evropë, si ndërmjetës i bashkëpunëtorëve të bandave të rrugës të cilët negociojnë drogë, ndërsa bashkëpunojnë në të njëjtën mënyrë me ‘Ndrangheta’.
Vrasjet mafioze arrijnë në Guayaquil
Në vitet e fundit, me fuqinë dhe ndikimin e saj në rritje në Ekuador, mafia shqiptare la një gjurmë gjaku rreth qytetit portual Guayaquil.
Në maj të vitit 2017, Ilir Hidri, një prej shqiptarëve të arrestuar me të arratisurin e INTERPOL-it Dritan Rexhepi, u qëllua pas shpine nga dy persona me një motor. Në nëntor të atij viti, Remzi Azemi – një shtetas shqiptaro-kosovar që doli të ishte nipi i Hidrit – u plagos kur një person gjuajti katër plumba drejt tij në dritaren e hapur të furgonit të tij të blinduar.
Shtypi shqiptar pretendon se Adriatik Tresa ishte një mik i ngushtë i Hidrit, ndërsa media shqiptare dhe ekuadoriane kanë raportuar se Tresa ishte një nga të dyshuarit kryesorë për vrasjen e Hidrit dhe se ai u arrestua pasi një armë u gjet në banesën e tij. Bashkëpunëtori i pretenduar i Tresës në vrasje ishte Azemi, i cili thuhet se ishte nën hetim për sulmin ndaj xhaxhait të tij.
Sipas OCCRP, Azemi më vonë u veçua për vrasjen, në mars 2018, të Fadil Kaçanic, një i dënuar trafikant droge shqiptaro-malazez, i cili thuhet se është një i afërm i tij. Kaçanic dhe gruaja e tij ekuadoriane u morën nga shtëpia e tyre nga oficerë të rremë të policisë duke pretenduar se ata kishin një urdhër arresti, në një episod shumë të ngjashëm me atë që ndodhi me Tresën. Të dy burrat u gjetën të ekzekutuar në periferi të Guayaquil.
Sa i përket Tresës, vdekja e tij ndodh në një kontekst që ai duhet ta ketë njohur shumë mirë. Kur një rekord vrasjesh tronditi Guayaquil në vitin 2020 dhe pëson një valë trafiku kokaine. Sidoqoftë, mafia shqiptare do të ketë gjithmonë dikë që do të zëvendësojë vendin e tyre në Ekuador.
